“Điều quan trọng là tôi vẫn
đang tiếp tục viết”
Báo
Người Hà Nội phỏng vấn nhà
vănThế Dũng
Cách nay không
lâu, Nhà xuất bản Hội nhà văn đă ấn
hành tiểu thuyết Một nửa lá số của
nhà văn Thế Dũng. Đây là cuốn tiểu thuyết
lạ về h́nh thức và sâu sắc về nội dung, lại
đặc biệt hấp dẫn nữa. Cũng có thể
coi đây là đứa con tinh thần mà Thế Dũng
đă “ mang nặng đẻ đau” nhiều năm trong
thân phận của một kẻ luôn đau đáu về
cơi người, thân phận người.
Người Hà Nội xin giới thiệu cuộc phỏng
vấn với nhà văn Thế Dũng về Một
Nửa Lá Số do nhà thơ Đặng Huy Giang thực
hiện.
Nhà
Thơ Đặng Huy Giang: Cứ theo lời mở và những gịng cuối cùng
th́ bản thảo tiểu thuyết Một nửa lá số
được bắt đầu từ mùa hạ năm
1989 ở Berlin và hoàn thành vào 12.04.2008. Như vậy là anh
đă mất ngót ngét 19 năm để viết và
hơn một năm sau cuốn sách này mới ra đời
được tại Việt Nam bởi NXB Hội nhà
văn. Liệu có truân chuyên bí ẩn ǵ đằng
sau chuyện này không?
Nhà
văn Thế Dũng: Trước khi trở thành sách, nhiều bản
thảo tiểu thuyết c̣n truân chuyên trắc trở
hơn bản thảo Một Nửa Lá Số của
tôi rất nhiều. Sau mấy chương đầu th́
tôi phải ngưng viết khá lâu để tự minh định
lại cấu trúc. Có những ngày tháng tôi tự dẹp bản
thảo một MNLS sang một bên để vật lộn
mưu sinh và chuẩn bị thêm tư liệu hoặc để
viết các cuốn khác như Hộ Chiếu Buồn, T́nh
Cuội…khi mà cấu trúc và văn mạch của các cuốn
kia đă sáng rơ và đang trôi chảy.
ĐHG:
Tôi thấy ở
phần I Mắt Trong Mây nhân vật chính luôn luôn ngoái
đầu nh́n lại. Phải tới phần II Cây Bật
Gốc th́ “hắn” mới bắt đầu nh́n vào thực
tại. Tại sao anh lại chia cuốn sách thành hai phần
?
TD:
Có lẽ là v́
c̣n có những phần khác nhưng lại thuộc về cuốn
tiếp sau đó. Sự khép lại MNLS chẳng qua chỉ
là sự chuẩn bị cho sự bắt đầu của
một tiểu thuyết khác.
ĐHG: Vừa đi đi về
về theo trục Berlin –Hà Nội – Berlin theo nhịp sống
làm ăn, sau khi hoàn thành tập bản thảo MNLS dầy cộp
anh cảm thấy sức lực ḿnh ra sao ?
TD: Sau khi giao bản thảo
cho NXB, tôi lập tức đi du lịch Hàn Quốc một
tuần và tự thấy nếu không giải lao một chút
th́ sẽ gục ngă và kiệt sức. Tuy nhiên chỉ một
tháng sau đó tôi lại túc tắc viết tiếp cuốn
khác.
ĐHG:
Nếu tôi không
nhầm th́ măi cuối tháng 10 năm 2009 MNLS mới bắt
đầu phát hành tại Hà Nội; lúc đó báo điện
tử www.gió –o đă đăng tải tới chương
22 của tiểu thuyết MNLS. H́nh như ấn bản
MNLS của NXB Hội nhà văn ở Hà Nội và ấn bản
trên mạng của Gió-O phát hành không giống nhau ?
TD: Đúng như thế !
ĐHG: Việc này có làm anh phiền
muộn ǵ không ?
TD: Nhà văn chủ biên Lê Thị
Huệ khởi đăng MNLS trên Gió-O theo tinh thần
giữ nguyên tác. Biên tập viên của NXB Hôi nhà văn th́
biên tập bản thảo MNLS với tinh thần coi
MNLS như đứa con tinh thần của chính bản thân
ḿnh. Tôi hiểu và chấp nhận các đề nghị
rút gọn - cắt bỏ đi 3,4 chương hoặc thay
đổi một vài tên của nhân vật này nhân vật
khác của nhà văn Nguyễn Thị Anh Thư để bản
thảo MNLS có thể thành sách. Điều thú vị là
cả Lê Thị Huệ và Nguyễn Thị Anh Thư đều
nhận ra “cấu trúc lá số” trong những chương
đoạn mà tôi sắp đặt v́ cả hai chị này
đều khá sành sỏi về Tử Vi Đẩu Số.
Cho nên tôi hoàn toàn hài ḷng với cả hai cách xử lư của
hai nữ văn sĩ ở hai phương trời khác nhau
đối với bản thảo MNLS.
ĐHG:
Cũng hơi
lạ ! Nhiều tác giả bị biên tập cắt
xén một chút đỉnh là đă đỏ mặt tía tai.
Anh bị rút gọn đến vài chương mà vẫn
thản nhiên…Thế là thế nào ?
TD:
Thế có nghĩa
là tôi đă biết hài ḷng và chấp nhận cái thực tế
địa văn hóa-chính trị mà bản thảo tiểu
thuyết của tôi sinh sống ở đó. Có sao đâu, rốt
cuộc th́ cuốn sách cùng với những điều cốt
lơi của nó đă đến tay với những bạn
đọc quen biết. Mới đây, nhà xuất bản
Horlemann ở Đức đă đề nghị đổi
tên tiểu thuyết Hộ Chiếu Buồn của tôi thành
Giấc Mộng Orly khi họ muốn in và phát hành ấn
bản tiếng Đức của Hộ Chiếu Buồn ở
Đức và Châu Âu. Tôi OK ngay v́ hiểu rằng như
thế có nghĩa là tâm lư độc giả Đức và
Châu âu hiện đang ưa một cái tựa sách có vẻ
lăng mạn hơn là một cái tựa sách có chữ buồn.
Có sao đâu, miễn là tiểu thuyết của tôi đến
được bạn đọc.
ĐHG:
Tràn đầy
tinh thần tự vấn và những phân thân khắc khoải
của một kẻ hành hương t́m kiếm chính ḿnh
trong những chốn tâm linh u uẩn, “ hắn” là một
nhân vật rất “tiểu thuyết” . Nhưng dù sao th́ nhân
thân của “hắn” đă khiến cho MNLS đậm
đà không khí của một tiểu thuyết tự
truyện. Anh có thể tiết lộ có bao nhiêu phần
trăm là hư cấu và bao nhiêu phần trăm là chuyện
thật ?
TD:
Tôi là một
người khác được gọi là “hắn” và một
người khác cũng có thể là tôi nhưng được
gọi là “nó”. Trong tôi, đôi khi có cả “nó”, lẫn “hắn”.
V́ thế, có thể nói MNLS vừa là thật 100% và cũng
là hư cấu 100%. Nhân đây cũng xin được
chia xẻ với ai đó trong số những người
quen biết tôi đừng bao giờ v́ bắt gặp một
chút kư ức nhân thân na ná mà có cảm giác đă bị tác giả
lôi vào cuốn sách với dụng ư giễu cợt. Tôi ®· nhập thân, tôi ®· hóa thân, tôi ®· ḥa cảm vµo
dßng ư thøc với rất
nhiêu thân phận, với vô khối cảnh ngộ. Trong tiểu
thuyết MNLS, tôi bịa tạc ra tất cả những ǵ
mà tôi tưởng tượng ra. Tôi tưởng tượng
và bịa đặt rất chân thành. Với tôi, không chỉ
có thơ mà ngay cả tiểu thuyết cũng có thể là
nơi mà ḷng thành nơi tôi có thể tỏ bày với một
lư trí nghiêm khắc.
ĐHG:
Phải
chăng “hắn”, “tôi”, “nó” trong MNLS cũng chính là sự phân
thân của tác giả ? Như vậy là anh đă lấy
chính bản thân ḿnh làm một ví dụ văn
chương ?
TD:
Người
không quen biết tôi sẽ không có nghi vấn như anh.
Nhưng lộn trái gan ruột bản ngă ḿnh trên những
trang viết là điều không dễ làm. Với MNLS tôi mới
chỉ bắt đầu thể nghiệm một lối
viết “lộn trái gan ruột”. Hóa ra việc này cũng rất
cần đến ḷng can đảm.
Dường
như chẳng có nhà văn “hướng nội” nào lại
không biết sử dụng ḿnh như một tài liệu
sống để viết tiểu thuyết. Tôi có thể kể
ra cho anh vô khối nhà văn nổi tiếng luôn luôn có cản
đảm lấy bản thân ḿnh làm nguyên mẫu để
hư cấu thành nhân vật chính.
ĐHG:
Có lẽ nên
để một dịp khác ta sẽ khơi sâu vào đề
tài này tôi muốn trở lại với MNLS. Anh hăy nghe
đoạn văn này: Chấp nhận thử thách, tự
bật rễ khỏi cố hương chúng ta không thể
thụ động chờ đợi thánh thần vun bón bù
tŕ cho sự bật rễ mà ḿnh đă tự nguyện. Chẳng
c̣n cách nào khác là chúng ta phải tự phóng sinh nhựa sống
của ḿnh xuống miền đất lạ để mà
tự bén cành, tự cắm rễ mà tự sinh thành một
cách bất khuất ở miền đất mới. Tại
trang 556 của tiểu thuyết MNLS, người bạn họa
sĩ, người đă “bật rễ” sang Đông Đức
trước hắn bảy năm đă tâm sự với hắn
như thế trong một lá thư. Phải chăng một
trong những thông điệp mà MNLS muốn gửi muốn
gửi đến bạn đọc là cái mong muốn chúng
ta c̣n có thể nhắn gửi cho nhau cung cấp cho nhau những
kinh nghiệm di cư hoặc lưu vong của người
Việt nói riêng và của cả nhân loại ?
TD:
Cảm ơn sự
suy ngẫm trang trọng của nhà thơ. Tôi không có tham vọng
gửi thông điệp. MNLS chỉ là tiểu thuyết thế
tục kể những chuyện đời thường của
“hắn”, của “nó” hoặc của “tôi”, nhiều khi chỉ
là những chuyện lặt vặt phàm trần của
những mảnh đời sống rất đỗi b́nh
thường ở một thời gian khó chưa xa.
ĐHG:
Anh có thể tiết
lộ sự đặc biệt trong cấu trúc của tiểu
thuyết MNLS ?
TD:
Anh có thể
t́m thấy điều đó trong chương cuối của
MNLS. Điều thú vị là trong khi khai thác triệt để
cấu trúc của một lá số Tử Vi Phương
Đông th́ cấu trúc tiểu thuyết của tôi lại gần
gũi một nghệ thuật xắp đặt có hơi
hướng hiện đại. Theo thứ tự xắp
đặt sau khi đă được rút gọn th́
đó là chương thứ 43. Nhưng rốt cuộc
chương 43 đă được biên tập viên của
NXB đặt là Vĩ Thanh.Tôi đă hơn hai lần cảm
ơn nhà văn Nguyễn Thị Anh Thư v́ điều
này.
ĐHG:
Có phải
chăng chính v́ có cấu trúc đặc biệt như vậy
cho nên để nguyên tác như cảm nhận của
Chủ Biên Gió O th́ tuyệt vời. Nhưng nhỡ có thử
rút gọn và cắt, bỏ theo cách của Nguyễn Thị
Anh Thư th́ vẫn không hề hấn ǵ ?
TD:
Tôi th́ cho
là thế. Nhưng người nào không biết một chút
ǵ về cấu trúc của một lá số Tử Vi
hoặc các độc giả đă đọc cả
hai ấn bản khác nhau th́ chưa chắc.
ĐHG:
Anh có linh cảm
ǵ về sự đón nhận tiểu thuyết MNLS của
độc giả ?
TD:
Ban đầu
tôi nghĩ MNLS chỉ thích hợp với lớp độc
giả luống tuổi. Hóa ra có người trẻ
hơn tôi đến hăm lăm ba mươi tuổi cũng
rất vồn vă với MNLS. Thực ḷng, bây giờ MNLS
không c̣n là của riêng tôi. Có thể nói nó đă là của
chung thiên hạ. Ai phân tích khen chê, hoặc trách mắng
chửi bới xin cứ tùy tâm. Điều quan trọng là
tôi vẫn đang tiếp tục viết …
ĐHG:
Cảm ơn
anh.
Người
thực hiện Đặng Huy Giang
Người
Hà Nội, số 50 ra ngày 11/12/2009