Design: Thai Gottsmann Gästebuch_12 PV; Ông có nhận xét gì về đoạn đời trước khi lưu vong của B.Brecht ? Thế Dũng: Trước khi lưu vong, B.Brecht đã có rất nhiều phụ nữ vây quanh. Người là vợ. Người là người tình. Người là cộng tác viên. Lúc ấy ông đã có tới ba bốn đứa con và đã rất nổi tiếng như là một nhà hoạt động sân khấu ở Đức. PV: Có nghĩa là khi rời khỏi nước Đức ông ấy không còn là một kẻ đầu xanh tuổi trẻ mà đã là một nghệ sĩ đầy bản lĩnh, trưởng thành về trí tuệ và tư tưởng ? Thế Dũng:Đúng vậy. Ngày 28 tháng 02 năm 1933, lúc đó B.Brecht đã 35 tuổi. Sau khi biết tác phẩm của mình bị cấm và chứng kiến cảnh Hitler đốt sách trước sân nhà Quốc hội, ông bắt đầu rời bỏ nước Đức. Thoạt tiên, ông cùng bầu đoàn thê tử của mình chạy một lèo sang Tiệp. Rồi từ Prag ông đến Viên. Rồi ông đậu lại Paris. Sau đó sang Thụy Sĩ, rồi rút cục ông ở lại Đan Mạch. Năm 1935, B.Brecht bị tước quốc tịch Đức. Tháng 6 năm 1935 ông tham gia Hội nghị nhà văn quốc tế lần thứ nhất tại Paris. Và trong những năm 1935, 1936, 1937,1938 ông đã có những chuyến du lịch tới Liên Xô, tới Mỹ. PV: Hình như B.Brecht còn phiêu bạt tới California ? Thế Dũng: Tháng 05 năm 1939 ông cùng gia đình di cư tới Thụy Điển để tránh hiểm họa chiến tranh. Năm 1940, sau khi quân đội Đức Hitler tiến vào Đan Mạch và Na uy thì gia đình B.Brecht lại di cư sang Phần Lan. Năm 1941, trong những ngày sống lưu đày ở Phần Lan ông đã viết được những kịch bản quan trọng. Ngày 19 tháng 04 năm 1941 vở diễn “ Mẹ can đảm và bầy con” do Therese Giehse thủ vai chính đã được công diễn tại Zoerich ( Thụy Sĩ ). PV: Hình như vì B. Brecht nghiện sân khấu, phim ảnh hơn tất cả mọi thứ trên đời cho nên ông đã phiêu bạt sang tận California và sẵn sàng hợp tác với Holywood ? Thế Dũng: Vâng. Theo Marcel Reich-Ranicki, sinh thời đã từng gặp gỡ nhiều lần với Brecht, một nhà phê bình văn chương đương đại được mệnh danh là Giáo hoàng của văn chương Đức thế kỷ 20 thì “ B.Brecht không phải là người Cộng sản. Thậm chí ông ta không bao giờ là một con người chính trị. Ông ta chỉ đam mê có mỗi một thứ duy nhất. Không phải văn học; cũng chẳng phải chính trị mà là Nghệ thuật Sân khấu. Trong con người ông ta, phần con người sân khấu nhiều hơn phần con người văn học. Theo cách nhìn của con người sân khấu thì chính trị đối với B.Brecht không quan trọng. Ông ta chỉ quan tâm đến chính trị như là một đề tài. B.Brecht đã có ý tưởng lấy chủ nghĩa Marx làm nền tảng cho kịch nghiệp của mình: mặc dù ông ta không chỉ hầu như không biết gì về nó ; mà suốt cả cuộc đời ông đã không hề quan tâm một cách đúng mức đến nó. Ví dụ như trong các tác phẩm Chị Johanna linh thiêng của lò mổ và Người Mẹ. B.Brecht chỉ giả thiết có thể coi đó như một nền móng tư tưởng tốt. Weiter Es gab eine Zeit, da das Unvorstellbare vorstellbar wurde Und das Unmögliche tatsächlich geschah "...Ấy là thời gian mà những điều không thể hình dung đã thành có thể Và những điều không được xảy ra đã xẩy ra rồi..." Thế Dũng